Osnovna škola “Sava Maksimvić” u Mramorku ove godine broji nešto više od 150 đaka. Treći i sedmi razred jedini imaju po dva odeljenja. Preostalih šest svedeno je na jedno. Najmanje učenika je u prvom razredu – svega šesnaest, ali puno bolja situacija nije ni u onom najbrojnijem – sedmom, gde u školskim klupama sedi dvadeset i dva đaka.
Surova statistika kaže da se broj učenika u mramoračkoj školi za nešto više od decenije smanjio za gotovo 40 posto jer je 2011. nastavu pohađalo 240 učenika.
“Broj đaka se, zbog migracije u gradove i slabog nataliteta, drastično smanjio. Ukinuta su (zbog nezainteresovanosti i malog broja dece) odeljenja na nastavnom rumunskom jeziku, ali se u školi neguje rumunski jezik, kao jezik nacionalne kulture.”, piše u jednom tekstu objavljenom na školskom sajtu u godini pomenutoj u prethodnom pasusu. Isti tekst navodi da je neposredno posle Drugog svetskog rata školu pohađalo 500 đaka, a da je u školsku 1945/46. upisano čak 220 prvaka (što je više nego danas zbirno u celoj opštini Kovin).
Mramorak je, kao i velika većina sela naše opštine, najveći broj stanovnika imao nakon popisa 1953. godine – 5.204. Posle toga linija grafikona ide nizbrdo. Najveći pad dogodio se između 1961. i 1971. godine prošlog veka kada je selo postalo manje za 702 stanovnika. Brojke nisu ohrabrujuće ni nakon prva dva popisa u novom veku tokom kojih je Mramorak ostao bez gotovo hiljadu ljudi (972), a predviđanja kažu da bi tokom 2023. broj stanovnika u ovom mestu opštine Kovin trebalo da bude stotinak iznad dve hiljade, što je manja brojka nego i u popisima iz 18. veka kada je Mramorak bio blizu tri hiljade stanovnika (1782. godine imao je 2.830)
Inače, prvi podaci o naseljavanju teritorije današnjeg Mramorka (i okoline) datiraju iz sredine četrnaestog veka. U nekoliko navrata, sve do početka devetnaestog veka, naselje je više puta podizano, a potom ostajalo bez stanovnika kako zbog turskih upada, tako i zbog zaraznih bolesti.
Prema spisima Feliksa Milekera (srpski učitelj i istraživač) današnje naselje formirano je između 1810. i 1820 godine. Milker navodi da su se prve srpske porodice doselile posle 1810. godine iz Konaka i Nauzine, a prvi Nemci oko 1820. godine. Mesto je zvanično osnovano 1816. godine, a tada je podignuta i mala kapela za bogosluženja. Doseljavanje Srba i Rumuna iz Dežana, izvršeno je 1819. godine pod vođstvom sveštenika Arsenija Petrovića, koji je sahranjen u Mramorku 1824. godine.
Nakon formiranja Austrougarske 1867. godine broj stanovnika se znatno povećao doseljavanjem Nemaca i Rumuna. Mramorak je 1872. godine predat na upravu Ugarskoj, koja menja ime naselja u (Homokoš). Ovaj naziv je ostao sve do oslobođenja 1918. godine, kada se ponovo naziva Mramorak.
Neposredno pred rat Mramorak imao karakter poljoprivredno-zanatskog naselja sa 139 zanatskih radnji i 25 trgovačkih radnji. Pored toga postojali su i određeni industrijski objekti, mlin, kapaciteta 14 tona za 24 sata, koji je izgoreo posle rata. Postojale su dve crepane, jedna ciglana i jedna vodenica. Vlasnici ovih objekata bili su Nemci. Posle rata nestale su sve trgovačke i zanatske radnje, kao i industrijski objekti.
Mramoračka privreda danas svedena je uglavnom na Almeks. Firme koje su “držale” seosku privredu (većinom) se nisu oporavile od kolapsa jugoslovenske ekonomije tokom devedesetih godine prošlog veka.
„Šta možeš da radiš u selu? Da budeš traktorista u Almeksu. Opremljeni su maksimalno, imaju modernu tehniku. Tu radi 50 do 60 ljudi“, kaže za naš portal Stanko Bundra iz Mramorka. „Odlazi se iz sela. Neko u insostranstvo, neko u Pančevo, Beograd. Neki putuju, neki ostanu“.
Mramorački Zlatar doo, deo je Almeks grupacije od 2007. godine.
„Proizvodnja i korišćenje biogasa doživeli su intenzivan razvoj na našim prostorima. Odgovorno korišćenje đubriva ima odlučujuću ulogu u tome da se proizvodnja poljoprivrednih proizvoda očuva i podigne na viši nivo. Samim procesom dobijanja biogasa dopušta se kruženje hranljivih materija, što omogućava ekološki razumnu proizvodnju energije. Upravo iz tih razloga je i naš partner Zlatar d.o.o. koji je osnovan još davne 1959. godine, odlučio da svoje prvobitno poljoprivredno dobro čija je primarna delatnost bila ratarstvo i stočarstvo oplemeni biogasnim postrojenjem.
Prvo biogasno postrojenje pušteno je u rad u februaru 2020. godine, a od juna meseca 2020. godine radi punim radnim kapacitetom, što iznosi preko 8.000 radnih sati. Ovo je i prvo biogasno postrojenje u okviru Almex grupacija ali i prvo u opštini Kovin“, piše na sajtu platnner.rs gde je predstavljena mramoračka firma.
Naš sagovornik kaže da u selu postoje i Udruženje penzionera i Kulturno umetničko društvo, koji rade, uglavnom zahvaljujući entuzijazmu grupe ljudi. „Bio sam u KUD-u ranije. Sarađivali smo sa dva mesta u Rumuniji, to su: Rekaš i Nova Moldava. Bogovski su nas dočekali, osramotili smo se kao domaćini… To je bilo bratimljenje, ne samo kulturno, tu su bili i protokoli o saradnji u turizmu, ekonomiji, prekogranični projekti… ali to je sve stalo, nije bilo podrške, zašto – nemam pojma.“
